Algemeen

Inleiding
In dit hoofdstuk geven we de stand van zaken met betrekking tot het Bestuursprogramma 2018-2022 weer. De Kadernota 2020 sorteert voor op de Begroting 2020. Hier leest u de voorstellen en besluiten (inclusief moties) van deze Kadernota 2020. Daarna geven we een toelichting op de beslispunten van deze begroting en het organisatieontwikkelingstraject ‘Kiezen voor de toekomst’.

Tot slot geven we een toelichting op de speerpunten 2020. Deze speerpunten vormen de basis voor ambities en doelen en de bestedingsvoorstellen van deze begroting.

Cittaslow Met onze manier van werken geven we uitvoering aan de uitgangspunten van Cittaslow. Waar er een expliciete relatie is tussen de (sub)thema’s en Cittaslow, lichten wij dit toe bij de verschillende (sub)thema’s.

Bestuursprogramma 2018-2022

Het coalitieakkoord ‘Vertrouwd, Vernieuwend, Vooruit’ is in het voorjaar van 2018 opgesteld. Het akkoord beschrijft de uitgangspunten voor het nieuwe college. In het najaar van 2018 is dit akkoord (inclusief reacties) uitgewerkt in het Bestuursprogramma 2018-2022. Voor dit bestuursprogramma hebben we gekozen voor dezelfde insteek als de begroting nieuwe stijl. Op deze manier kunnen bestuursprogramma en begroting in elkaar overlopen. In tegenstelling tot de begroting 2019 zijn in deze begroting de actiepunten voortvloeiende uit het Bestuursprogramma 2018-2022 in de doelen van de verschillende (sub)thema’s opgenomen. Op deze manier kunnen we u met de reguliere P&C-cyclus periodiek informeren over de voortgang van het Bestuursprogramma 2018-2022.

In de raadsvergadering over de Kadernota 2020 (27 juni 2019) heeft uw raad vragen over het Bestuursprogramma 2018-2022 gesteld, namelijk:

1. Wat is de inbreng van belangenorganisaties geweest en wat is hiermee gedaan?
2. Wat heeft het college gedaan met de door het CDA aangereikte tekstuele opmerkingen?

We hebben als college toegezegd hierop schriftelijk terug te komen. Recentelijk hebben we deze vragen in een memo (inclusief tekstueel aangepast Bestuursprogramma 2018-2022) aan u beantwoord. Hierin hebben we ook de stand van zaken weergegeven van een aantal onderwerpen die wel in het coalitieakkoord voorkomen, echter niet in het Bestuursprogramma 2018-2022.

Kadernota
We blikken terug op de Kadernota 2020. Het algemene doel van de kadernota is om voor te sorteren op de begroting. In de Kadernota 2020 heeft u ingestemd met:

• de Ambities, speerpunten en doelen voor het jaar 2020;
• de Financiële kaders;
• de Autonome bestedingsvoorstellen 2020;
• de Autonome voorstellen uit het traject nieuw voor oud;
• het tarief Toeristenbelasting 2020.

Tevens heeft u een reactie op een tweetal voorstellen gegeven:

• de bestuurlijke bestedingsvoorstellen 2020;
• de bestuurlijke keuzes in het traject nieuw voor oud 2020;

Uw reactie op deze voorstellen hebben we in de bestuurlijke keuzes van deze begroting  meegenomen. In het onderdeel Ombuigingen van het thema Onze portemonnee vindt u een toelichting op de voorstellen.

In de raadsvergadering over de Kadernota 2020 zijn de volgende moties aangenomen:

• Bij de vernieuwde duurzaamheidsagenda rekening houden met hernieuwbare energiebronnen;
• Op welke wijze de kosten van een principeverzoek verrekend kunnen worden wanneer een nieuw initiatief komt;
• Inspelen op de vraag naar woningen in verschillende dorpen;
• Extra inzet voor duurzame oplossingen voor minima (in overleg met inwoners etc.).

De stand van zaken met betrekking tot deze moties wordt hieronder kort toegelicht. Bij de verschillende (sub)thema’s wordt nader op deze onderwerpen ingegaan.

Motie Duurzaamheidsagenda
De vernieuwde duurzaamheidsagenda werkt naar een CO2 reductie van 80% in 2050 en een woningvoorraad die in 2040 van fossiele brandstoffen af is. Om in de energiebehoefte en warmtevraag te kunnen blijven voldoen is het enige alternatief hernieuwbare energiebronnen. Derhalve maken hernieuwbare energiebronnen een integraal onderdeel uit van de duurzaamheidsagenda die in het najaar van 2019 wordt aangeboden aan de gemeenteraad.

De intentie is dat alle inwoners in staat worden gesteld om een bijdrage te kunnen leveren aan duurzaamheidsvraagstukken. Deze duurzaamheidsvraagstukken werken we uit in de duurzaamheidsagenda.

Motie Principeverzoeken
In reactie op de motie “Principe verzoeken” is onderzocht op welke wijze de kosten van een principeverzoek verrekend kunnen worden. We verwachten een extra opbrengst te realiseren van € 15.000 door een bedrag in rekening te brengen voor aanvragen die uiteindelijk niet tot een aanvraag voor een vergunning leiden. Deze opbrengst is één van de bestuurlijke ombuigingsvoorstellen die we in deze begroting voorstellen. In Onze portemonnee zijn deze voorstellen uitgewerkt.

Motie Vraag naar woningen
Borger-Odoorn krijgt tot 2025 te maken met een bescheiden groei van het aantal huishoudens en de woningvoorraad. De huishoudensgroei doet zich vooral voor in kernen met een jonge leeftijdsopbouw. Dit zijn vooral de veendorpen in de Monden en Nieuw-Buinen. De zanddorpen in Borger, Exloo en Odoorn hebben een oudere leeftijdsopbouw. Daar is de natuurlijke aanwas negatief, met huishoudenskrimp als gevolg. In de Woonvisie 2016+ wordt de aandacht gericht op twee speerpunten, namelijk beschikbaarheid: ‘voor iedere doelgroep een woning’ en ‘aandacht voor de bestaande voorraad’. Deze speerpunten zijn gericht op het nader inzoomen op dorpsniveau én op het bieden van maatwerk. Onze focus ligt de komende tijd op de behoefte aan meer woningen en/of andere woonvormen van starters en senioren. Met deze focus kunnen we in de toekomst nader inspelen op bijvoorbeeld eenpersoonshuishoudens en eenouderhuishoudens.

Motie Duurzame oplossingen voor minima
Uw raad heeft tijdens de behandeling van de BERAP 2019-I besloten om een voorgenomen bijstelling van het budget webwinkel en Jeugdfonds Sport en Cultuur van
€ 25.000 te amenderen. Dit bedrag blijft dus in te zetten voor de doelgroep minima. We willen met dit bedrag de Voorzieningenwijzer continueren. De Voorzieningenwijzer is niet alleen een alternatief voor de collectieve zorgverzekering voor minima, maar ook op zichzelf een manier om de gevolgen van armoede te bestrijden en financiële problemen te voorkomen. Met het voortzetten van de Voorzieningenwijzer zorgen we bovendien dat het bereik van de verschillende regelingen voor de doelgroep optimaal is. Op deze manier dragen we in onze ogen zorg voor duurzame oplossingen voor minima.

Begroting 2020
Hieronder geven we de beslispunten van deze begroting weer. Wij vragen uw raad in te stemmen met de volgende punten:
1. In te stemmen met de bestuurlijke speerpunten, ambities en doelen voor 2020.
2. In te stemmen met de bestuurlijke bestedingsvoorstellen 2020.
3. In te stemmen met de bestuurlijke ombuigingen 2020.
4. In te stemmen met de stijging van het tarief OZB van 5%.
5. In te stemmen met uitgangspunten voor de tarieven afvalstoffenheffing en rioolrechten.
6. De begroting 2020 verder vast te stellen.
In het raadsvoorstel zijn deze beslispunten verder toegelicht.

Kiezen voor de toekomst
In september 2019 is het rapport ‘Kiezen voor de toekomst’ gepresenteerd. De adviezen uit dit rapport, die in 2020 directe financiële gevolgen hebben voor de begroting, zijn hieronder vertaald in de onderstaande thema’s van de begroting.

1. Thema Onze inwoners: Het gaat over het versterken van het toezicht op Jeugdzorg en versterking (zowel kwalitatief als kwantitatief) op het gebied van APV/evenementen/
bijzondere wetten.

2. Thema Onze toekomst: Dit betreft het Portfoliomanagement, waardoor de onderlinge samenhang tussen programma’s en projecten beter kan worden bewaakt, net als de balans tussen bestuurlijke ambities en ambtelijke capaciteit. Door het aantrekken van trainees kunnen we onze slagkracht versterken en blijven werken aan een voortdurende verbetering van onze processen. Met trainees kunnen we ook zorgen voor (jonge) aanwas voor de voorziene uitstroom van medewerkers met de pensioengerechtigde leeftijd.

3. Thema Onze leefomgeving: We willen een stevige, breed inzetbare projectleider die grote, complexe en politiek gevoelige projecten aankan en het strategisch vermogen in onze organisatie kan verstevigen. Dit levert direct een forse kostenbesparing op, omdat we deze niet meer hoeven in te huren. In eerste instantie willen we deze projectleider inzetten op actuele thema’s in onze leefomgeving, maar op termijn kunnen we deze projectleider ook inzetten voor andere projecten.

4. Thema Onze portemonnee: Dit betreft de versterking van de bodedienst, waardoor BHV en veiligheid tijdens de openingstijden van het gemeentehuis weer kunnen worden gegarandeerd. Dit leidt ook tot vermindering van de werkdruk en tot betere ontvangst en uitgeleiding van gasten/insprekers bij raadsvergaderingen. Een advies uit het rapport over versterking van de controlfunctie (rechtmatigheid) is in de begroting opgenomen als “autonoom”, omdat gewijzigde wettelijke eisen dit noodzakelijk maken.

Voor bovenstaande wensen vragen wij in het jaar 2020 een totaalbedrag van € 399.000 structureel (inclusief de autonome post voor rechtmatigheid) en € 100.000 incidenteel.

In verband met de beperkte middelen in 2020 is ons voorstel om ‘Kiezen voor de toekomst’ gefaseerd over de jaren 2020 en 2021 uit te voeren. U neemt in deze begroting 2020 een besluit over de financiële consequenties voor het jaar 2020. Voor jaarschijf 2021 hebben we de financiële consequenties voor 2021 (€ 376.500 structureel en € 200.000 incidenteel) in mindering gebracht op de financiële ruimte van 2021. Bij de Kadernota 2021 en/of Begroting 2021 neemt u definitieve besluiten over de budgetten 2021.     
Speerpunten 2020

In dit onderdeel bespreken we de belangrijkste speerpunten voor 2020. In de Kadernota 2020 hebben we de volgende speerpunten aan uw raad voorgelegd en heeft u hiermee ingestemd.

Deze speerpunten zijn dynamisch. Onvoorziene situaties kunnen heroverwegingen en/of aanvulling van deze speerpunten vragen. We komen als college tot de conclusie dat deze speerpunten voor 2020 nog steeds actueel zijn.

De speerpunten vormen (samen met het Bestuursprogramma 2018-2022) de basis voor de ambities en de doelen van deze begroting 2020. De ambities en de doelen zijn bij de verschillende (sub)thema’s uitgewerkt. Ook zijn de speerpunten van belang om keuzes in de financiën te maken. Hierbij leggen we o.a. een relatie tussen deze speerpunten en de bestedingsvoorstellen 2020.  

Toelichting speerpunten

Graag nemen we u nu op hoofdlijnen mee in de speerpunten van 2020. Deze speerpunten zijn verder toegelicht in de thema’s.

Preventie Sociaal Domein In 2020 willen we een overkoepelende visie op het voorliggend veld opstellen. Zo hopen we te voorkomen dat inwoners duurdere zorg nodig hebben. Daarnaast willen we uitvoering geven aan de pilot ‘Ons eigen plan’.

Uitvoering GVVP Inmiddels is het nieuwe GVVP in de raad besproken en zijn we al van start gegaan met de uitvoering. In 2020 geven we enerzijds uitvoering aan kleine verkeerskundige aanpassingen die snel een bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid met name bij scholen, sportcomplexen, woon- en zorgcentra en aanpassingen die alleen met verkeersborden worden gerealiseerd (zogenaamd laaghangend fruit). Anderzijds bereiden we in 2020 een aantal projecten voor waar we in 2021 uitvoering aan willen geven. Hiervoor vragen we budget bij de bestuurlijke voorstellen van 2020.

Onderhoud openbare ruimte en handhaving In 2020 willen we gaan werken aan de hand van de integrale beleidsnota onderhoud en beheer van de openbare ruimte. Een voorstel komt deze winter naar de gemeenteraad. We hopen dan helderheid te krijgen over de gewenste onderhoudsniveaus en de bijbehorende budgetten.

Inwonersparticipatie In 2020 starten we met de dorpsbudgetten voor onze 18 belangenverenigingen. Hiervoor willen we € 100.000 beschikbaar stellen. De kaders voor een verdeling van dit budget worden vastgesteld in een verordening en de beleidsregels die dit najaar met de gemeenteraad zullen worden besproken.

Omgevingswet 2020 is het laatste implementatiejaar voorafgaand aan de invoeringsdatum van de Omgevingswet. Een aantal zaken moet op de invoeringsdatum ingeregeld zijn. Vanuit 5 deelprojecten werken we in onze organisatie aan de implementatie van de Omgevingswet. Zo gaan we de werkprocessen en de ICT ondersteuning inrichten en werken we toe naar een ontwikkelaanbod om de nieuwe manier van werken mogelijk te maken.

Regiodeal De ambitie van de Regiodeal Zuid- en Oost- Drentheis om samen met het Rijk de komende jaren de brede welvaart in het gebied te versterken. We streven naar een regio met een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor innovatieve economische ontwikkelingen, met passend onderwijs afgestemd op de economische structuur, een bloeiende vrijetijdseconomie, goede bereikbaarheid en een toekomstbestendig en een aantrekkelijk en aantrekkend woonklimaat. Dit doen we voor de inwoners die allen kunnen rekenen op toekomstbestendige en bereikbare zorg-, onderwijs- en welzijnsvoorzieningen. Aan de hand van de drie pijlers Werken, Wonen en Welzijn gaan we met de samenwerkende gemeenten aan de slag met verschillende projecten om iets voor onze inwoners te kunnen betekenen.

Doorontwikkeling Kern en Kader De komende periode onderzoeken we of nieuwbouw van het Esdal College in Borger, een nieuw sportpark in Odoorn of renovatie van het huidige sportpark in Odoorn en een MFA in 2e Exloërmond wenselijk en financieel mogelijk is. Ook gaan we verder met de uitvoering van ‘Leefgebied en Sport’ en onderzoeken we de kwaliteit en kwantiteit van onze binnensportaccommodaties.

Duurzaamheid In het najaar van 2019 wordt de duurzaamheidsagenda aangeboden aan de gemeenteraad. Met deze agenda geven we uitvoering aan ons Bestuursprogramma 2018-2022 en de doelstellingen van het Rijk. Voor de uitvoering zijn middelen noodzakelijk. Deze middelen zijn vooruitlopend op de duurzaamheidsagenda opgenomen in de bestuurlijke bestedingsvoorstellen van 2020.